Bỏ qua

Tôi sẽ cố gắng nói tới những quyển sách mà tôi biết là rất dễ bị độc giả bỏ qua. Ở Việt Nam dần dần tôi nhận ra hết sức rõ ràng, sách vớ vẩn thì nhiều người đọc và bàn luận xôn xao, sách thực sự có giá trị thì ma nó đọc. Cái đó là một fact, và xét cho cùng cũng dễ hiểu ở cái kiểu xã hội như thế này.

+ Những bài dã sử Việt của Tạ Chí Đại Trường. Đã tới quyển thứ ba của TCĐT in ở Việt Nam rồi mà gần như không được ai nhắc đến, giới sử học cũng như ngoài giới sử học. Tệ hại thật. Tôi đang nghĩ sẽ làm một cái gì đó: để một sử gia chân chính hiếm hoi như thế này rơi tõm vào sự thờ ơ thì dù mình chẳng liên quan cũng thấy xấu hổ ngượng đỏ cả mặt và một số thứ khác.

+ Biển và chim bói cá, tiểu thuyết của Bùi Ngọc Tấn. Nó không chìm lấp hẳn nhưng có vẻ như người ta rất ngại nhắc đến tên BNT. Sau Chuyện kể năm 2000 mà vẫn viết thêm được một tiểu thuyết như thế này, thực sự không hề dễ dàng.

+ Đặc biệt là tập truyện ngắn Chuyện xưa, kết đi, được chưa? của Bảo Ninh (NXB Văn học, 2009).

16 truyện trong này hẳn phần nhiều đã được in đâu đó, nhất là trên báo. Tôi cũng đã từng đọc hai trong số đó: “Bội phản” và “Cái búng”. Đây cũng là tập hợp các truyện ngắn lại thành một tập, nhưng nó vẫn có một cấu trúc, và vẫn có một hơi hướng rõ rệt. Tôi không thực sự rành văn của Bảo Ninh, nhưng cái hơi Bảo Ninh thì thật là rõ; chưa bao giờ trong văn học Việt Nam có một sự day dứt kéo dài và nồng độ đậm đặc như thế. Trong tập truyện lần này, ngoài “Mắc cạn” (truyện thứ hai) cứ cố gắng viết kiểu đểu đểu, thị dân, câu cú gập lại co ra, thì 15 truyện còn lại thuần chất đến đáng ngạc nhiên. Nói thêm, sự tình thị dân (chứ không phải sự tình Hà Nội xưa cũ) rất rõ trong Lan man trong lúc kẹt xe. Cũng có thể là do có một chút chịu ảnh hưởng của kiểu văn Nguyễn Việt Hà:)

Ngay cái nhan đề chung đã rất rõ: Chuyện xưa, kết đi, được chưa? (cũng là tên một truyện, đại ý chê trách các cụ khốt suốt ngày xưa kia chúng tao chiến đấu gian khổ etc). Đó là ám ảnh, ám ảnh như một sự quán xuyến cả tập sách. Nhưng sự ám ảnh này cũng có một nét đặc biệt, nó không thể hiện trong nỗi nhớ, niềm tiếc nuối, mà lại thể hiện nhiều hơn ở sự quên. Rất nhiều nhân vật trong các truyện không thực sự nhớ mình đã như thế nào, cuộc đời xưa kia của mình ra sao. Chỉ thỉnh thoảng mới le lói một chút ký ức, và chỉ cần một hạt bụi nhỏ (nhỏ và tầm thường như một “cái búng”) cũng đủ khơi dậy day dứt, day dứt trộn lẫn với sự quên, day dứt cũng chính vì đã quên những điều lẽ ra không quên.

Cả tập truyện lặp đi lặp lại một số chi tiết: lớp 10A 10B 10C, trung tâm huấn luyện lính mới Bãi Nai Hòa Bình. Tức là giống như thể Bảo Ninh bảo với quá khứ của mình: Chuyện xưa, kết đi, được chưa? Những cái chuyện xảy ra vào cái thời còn đi học, tuổi dậy thì ở bọn con trai và những ham muốn, người lính trẻ trong ký ức của một người đàn ông trung niên, thường xuyên có một sự vụ ái tình thoảng qua nào đó với một cô gái cách nay đã nhiều năm.

“Đất nước sau chiến tranh trời đất bao la tiêu điều”. Cái buồn của Bảo Ninh nó không thảm, nó không bùng nổ, mà nó cứ suỗng ra.

Một kết cấu chung nữa là kết cấu của quan hệ con người: toàn bộ nhân vật trong tập truyện này đều có mối quan hệ tình cảm ở tư thế chênh và tư thế lệch: tư sản và bần nông, việt cộng và tề ngụy, lương và giáo. Cuộc đời nó cứ xộc xệch thế thôi.

+ Không muốn nói nhưng phải nói là báo Tuổi Trẻ viết điểm sách rất bực mình. Chẳng hạn như bài này: tác giả (hẳn là Trần Nhã Thụy) làm một người giả dụ chưa biết gì về Kundera hẳn sẽ nghĩ đó là một nhà văn ngộ nghĩnh, tầm thường, nông cạn và dớ dẩn. Cũng được thôi, if you think so.

+ Chuyện người tùy nữ quả đúng là nên ghi chống chỉ định cho phụ nữ mang thai hoặc nhạy cảm về tinh thần, nhưng mà đã đọc được sách trên kindle thì chắc cũng chẳng làm sao hehe.