Sáng đi qua Bờ Hồ, thấy mấy chú lính lúi húi cạnh sát mép nước. Hóa ra là đang chuẩn bị cho cuộc bắn pháo hoa sắp tới. Thì ra người ta định bắn pháo hoa mừng ngày 30/4. Lại là một hành động buồn cười của nhà nước, tôi nghĩ ngay các cựu chiến binh miền Bắc cũng chẳng vui vẻ gì khi thấy người ta bắn pháo hoa mừng cái tay, cái chân, con mắt đã mất của họ.
——————–
Bài thơ của Nguyễn Đăng Thường, 1970. Bài này nổi tiếng, nhưng có vẻ như trên mạng không ở đâu có nguyên vẹn cả bài:
bây giờ trên quê hương chúng ta
bây giờ trên quê hương chúng ta có những người đại hàn những người thái những người mỹ những người phi luật tân những người tân tây lan
bây giờ trên quê hương chúng ta có những người mặc quần áo hippie
có những người ngồi trong nhà hàng maxim’s
bây giờ trên quê hương chúng ta có những người lính cụt tay cụt chân có những người con gái bán bar có những người đàn bà bỏ xứ theo chồng
có những đứa trẻ hút thuốc salem có những đứa trẻ không biết nói cám ơn có những đứa trẻ chửi đụ má
có những đứa trẻ
những con chó đói lang thang
bây giờ trên quê hương chúng ta có những tờ báo playboy
có những bà già sáu mươi lăm tuổi đi bán bánh mì có những đứa con trai chết trận có những người không tật nguyền ăn xin những thằng mù ca hát
có những người điên
bây giờ trên quê hương chúng ta có những trái bom
bây giờ trên quê hương chúng ta có những đồng bào đói và những con chuột mập
có những tiếng súng nổ buổi sớm mai
có những tiếng súng nổ trong giờ giới nghiêm
có những người đi xe lam
có những người cất nhà lầu
có xa lộ cho đồng minh chuyển quân
có xa lộ cho người ta yêu nhau
có xa lộ cho người ta chở nhau
có xa lộ cho người ta hiếp dâm
có xa lộ cho người ta cướp giật
có xa lộ cho người ta được chết thêm mỗi ngày
bây giờ trên quê hương chúng ta có những tờ báo ra buổi chiều bị tịch thu
có những chợ trời có những đồ phế thải
có những đống rác thật to
bây giờ trên quê hương chúng ta có những cô gái lỡ thời
bây giờ trên quê hương chúng ta có những tờ bạc giả
có những tổ chức buôn lậu hongkong saigon namvang manille
có những vũ nữ sexy
có những điếu thuốc cần sa
có những hộp đêm sang trọng
có những nhà tắm hơi
bây giờ trên quê hương chúng ta có khói cay sặc sụa
bây giờ trên quê hương chúng ta có những bài hát buồn bã
có những tối thứ sáu truyền hình cải lương thằng tư ngồi bên con tám
có những tiếng cười lạnh buốt
bây giờ trên quê hương chúng ta có những cửa sổ khép kín
bây giờ trên quê hương chúng ta có những lá vàng bay
bây giờ trên quê hương chúng ta có một mặt trời đen
bây giờ trên quê hương chúng ta có một bầu trời đỏ
bây giờ trên quê hương chúng ta có những đám mây mù
bây giờ trên quê hương chúng ta có một cơn gió rét
bây giờ trên quê hương chúng ta những ngày tháng trôi đi
—————
Thêm một bài thơ của Nguyên Sa, lần này lại là 1971, trên mạng có thể tìm thấy dễ, nhưng đây là nguyên văn lần xuất hiện đầu tiên
Thư cho bạn
Bây giờ mày ở trong tù
Đêm nằm muỗi cắn nhớ nhà không em
Chúng nó nói chuyện văn chương
Tao nghe nóng mặt cởi quần nhìn sông
Sài gòn trông vẫn mịt mùng
Làm thơ tao thấy trong lòng sót sa
Sài-gòn chưa hết mùa mưa
Ở nhà tao vẫn nhớ nhà mỗi đêm
Không nói tao sợ mày phiền
Nói ra, với rượu, tao buồn gấp hai
Em mày đi lấy chồng rồi
Gặp tao ngoài phố ngậm ngùi nhìn nhau
Tao nhìn tao thấy mày đau
Nó nhìn nó thấy trong tao có mày
Mẹ già phơ phất lá bay
Những ngày về phép thay mày tao thăm
Tao đi lính được bốn năm
Mày nghe chuyện lính tưởng rằng tao gân
Tưởng tao trấn thủ lưu đồn
Một tay cờ kiếm anh hùng chí cao
Bốn năm Đỗ Phủ nằm khoèo
Rượu say thơ cũng mệt nhoài tứ chi
Mười phương vẫn một bọn hề
Những thằng bưng điếu vác cờ chạy quanh
Tao nhìn chẳng thiết nói năng
Miệng cười nước mắt lưng tròng gió đưa
Mày nghe lũ hạc tới chưa
Tao đi sao đã tà tà cánh bay
Trong tù mày có thấy mây
Thấy tao đứng đó những ngày gió đông
Sao tao thấy có thấy không
Thấy tao trùng điệp bão bùng biển khơi
Nhìn tao tao thấy rồi đời
Nhìn mày tao cất tiếng cười như điên
Một đời, đành vậy, nghe con
Ngựa hay mày khổ thôi đừng nói chi
Vợ chê xương thịt tao già
Tù ra nếu thấy tao đi mất rồi
Uống xong ngửa mặt lên trời
Hai vai ngất ngưởng là mày có tao
Đọc bài thơ này của Nguyên Sa, tôi lại nhớ đến bài “Đêm đông chí…” của Lưu Quang Vũ, cũng viết trong những năm 1970. Lưu Quang Vũ cũng là tác giả hai câu thơ chua chát nhất về thời chiến tranh ở miền Bắc: “Tiếng loa đầu dốc lạnh/Tin thắng trận miền xa”.
Nhị Linh 