Ngày nay, khi các tờ báo cũ đã trở nên đặc biệt khó kiếm kể cả trong thư viện, những cuốn sách khảo cứu cộng với in lại bài vở của một thời xa xưa trở nên đặc biệt quan trọng và, đặc biệt lý thú. “Phụ nữ tân văn, phấn son tô điểm sơn hà” (Thiện Mộc Lan, Thời Đại & NXB Văn hóa Sài Gòn, 2010, 75.000 đ.) mới được xuất bản để bổ khuyết phần hiểu biết còn thiếu hụt của độc giả về một trong những tờ báo hay nhất của trước 1945. Cộng thêm với một cuốn sách đã in trước đây của linh mục Thanh Lãng, cuốn sách này góp thêm lời kể cho một câu chuyện rất cần được quan tâm: câu chuyện về đàn bà nước Nam.
Kể từ hai nhân vật Đạm Phương nữ sử và Manh Manh nữ sĩ (tức Nguyễn Thị Kiêm – Thiện Mộc Lan cũng từng là đồng tác giả một thiên khảo cứu về nhân vật này trước đây), vấn đề đàn bà đã không còn có thể bị xem thường ở nước Nam nữa. Họ đã tham gia chính các hoạt động trước đó vẫn ngầm được coi là đặc thù của đàn ông và có những thành công mà không phải đàn ông nào cũng đạt tới nổi. Trước “Phụ nữ tân văn”, tờ “Nữ giới chung” đã là một tờ báo dành riêng cho giới nữ, và sau “Phụ nữ tân văn”, những tờ như “Phụ nữ thời đàm”, “Việt nữ”… tiếp tục một chặng đường xông pha không thể xem nhẹ: vài tờ của phụ nữ chiến đấu về chính trị mạnh mẽ đến mức đã bị nhà cầm quyền thực dân đóng cửa, như “Nữ giới chung” hay “Phụ nữ thời đàm”.
Tồn tại từ 1929 đến 1935 với 273 số báo, “Phụ nữ tân văn” có ba đặc điểm nổi bật: tờ báo in rất đẹp, có thể nói là đẹp nhất thời ấy; chỉ quãng một năm sau khi báo bắt đầu ra, “tia-ra” đạt tới 10.000, tờ báo chuyển đến in ở nhà in Albert Portail nơi sở hữu máy in trị giá tới ba vạn rưởi đồng tiền Đông Dương. Đặc điểm thứ hai là tờ báo chiêu mộ được tất cả những cây bút chuyên viết báo lừng danh nhất thời ấy, trong đó đặc biệt là có đủ “tứ đại” làng báo Sài Gòn là Đào Trinh Nhất, Phan Khôi, Diệp Văn Kỳ, Bùi Thế Mỹ (Đào Trinh Nhất làm chủ bút trong quãng thời gian khá dài và đã đóng một dấu ấn quyết định lên chất lượng cũng như đường lối của tờ báo).
Đặc điểm thứ ba quan trọng hơn cả: “Phụ nữ tân văn” thực sự là một tờ báo “dấn thân” với vô cùng nhiều hoạt động xã hội. Hai vợ chồng chủ nhiệm Nguyễn Đức Nhuận, nhất là bà vợ Cao Thị Khanh, đã liên tiếp tổ chức quyên góp tiền để đưa học sinh nghèo đi du học bên Pháp, lập “Hội Dục Anh”, lập “Nữ Lưu Học Hội”, tiến hành phong trào “Bữa cơm cho người nghèo”, tổ chức ra “Ban Ủy viên Phụ nữ cứu tế”… Cộng thêm vụ khủng hoảng kinh tế nặng nề, ông bà Nguyễn Đức Nhuận sau này sẽ tiêu tan cả gia tài.
Tuy ở ngoài bìa “Phụ nữ tân văn” số đầu tiên in hình ảnh ba cô gái rất mềm mại biểu trưng cho phụ nữ ba miền Bắc-Trung-Nam và “slogan” của tờ báo là hai câu thơ không thể dịu dàng hơn: “Phấn son tô điểm sơn hà/Làm cho rõ mặt đàn bà nước Nam”, nhưng “Phụ nữ tân văn” lại chính là một trong những tờ báo đưa nhiều tin và với cách thức mạnh mẽ nhất khi vụ khởi nghĩa Yên Bái nổ ra. Hồi đó, ngay cả độc giả miền Bắc cũng chờ đợi để đọc tin tức và bình luận của “Phụ nữ tân văn” về sự việc này. Phấn son không chỉ biết trang điểm hay tô điểm, mà còn biết hào hùng xông pha.
Nhị Linh
——————
Điều này tôi muốn nói với các bác: việc tôi để chế độ comment tự do không đồng nghĩa với tôi sẽ trả lời bất kỳ comment nào. Tôi rất cố gắng trả lời những ai muốn hỏi gì tôi, nhưng nhiều lúc tôi không trả lời, đơn giản vì tôi không có thời gian, hoặc còn đơn giản hơn, tôi không muốn trả lời. Tôi luôn dành ưu tiên cho các bạn tôi, và những người có việc cần hỏi.
Nói rõ như vậy để tránh trước những người chỉ vì tôi không trả lời một cái comment mà bình phẩm lung tung và ngớ ngẩn về toàn bộ con người tôi. Chính ra cứ như hồi 360 khi mà mặc định là tôi không trả lời comment lại hay hơn.
Nhị Linh 