Hôm trước bác Midway than phiền là đọc được vài chục trang bản dịch Thành phố vùng thảo nguyên (Cormac McCarthy) thì nản quá. Lúc ấy thì tôi cũng chưa có sách nên chả biết an ủi bác ấy thế nào cả. Khổ thân, đã ngồi giữa đàng đọc sách nóng bỏ xừ rồi mà còn phải ngán ngẩm trên ghế có cái dằm.
Giờ thì sách do bác QB (đọc là Kill Bill) gửi đã ra tới nơi, trong số đó có Thành phố vùng thảo nguyên. Tôi đã giở vài trang ra đọc. Còn chưa sờ tới Những con tuấn mã và Vượt lằn ranh, nhưng phải nói cho tới giờ theo tôi số phận McCarthy ở Việt Nam quá đen đủi. Không chốn nương thân, rồi đặc biệt Cha và con đã thế rồi. Tất nhiên, Thành phố thảo nguyên rất khó tệ được như Cha và con, nhưng có một điều làm tôi rất chú ý.
Người dịch quyển này là Lại Thu Trinh. Tôi đã đọc một phần một quyển khác do Lại Thu Trinh dịch, là tập truyện ngắn Vùng đất lạ (tức Unaccustomed Earth) của Jhumpa Lahiri (ở Việt Nam Lahiri đã từng có tập truyện Người dịch bệnh tức Interpreter of Maladies xuất bản từ lâu rồi; chị Đặng Tuyết Anh dịch tập đó sau này còn dịch Thiếu nữ đeo hoa tai ngọc trai của Tracy Chevalier và Trên bãi biển Chesil của Ian McEwan; các bạn thích phim ảnh có thể tới trung tâm TPD hôm tới để gặp chị Đặng Tuyết Anh nhân dịp chiếu và bình luận phim Thiếu nữ…, các bác vào xem thông tin bên TPD – quảng cáo hộ TPD rồi đấy nhá :). Tập truyện ấy tôi đọc được hai truyện đầu. Bản dịch không phải là tệ, chẳng cần có bản gốc thì cũng biết là nó không tệ, nhưng có một vấn đề thế này, tôi xin trình bày thế này (hay ngồi với bác Nguyên Ngọc đâm ra bị nhiễm cách nói của bác, xin bác tha lỗi cho cháu :):
Dịch văn học không phải cái gì đó quá khó, nhưng chỉ cần đọc là biết người dịch có phải một độc giả văn học hay không. Nếu đúng thì coi như ta gặp may, nếu không đúng thì coi như ta gặp vận rủi. Nhận ra điều này không khó, dễ là khác, cứ xem cách đặt câu từ, và nhất là một vài dấu hiệu liên văn bản. Đọc Vùng đất lạ tới một lúc tôi chán hẳn, chẳng thiết xem tiếp nữa, vì ở một chỗ người dịch viết Chiếc vớ dài Pippi, tức là phiên từ Pippi Longstocking đấy, vầng các bác đã đoán đúng. (Chi tiết nằm ở truyện thứ nhất hoặc truyện thứ hai, tất nhiên, vì tôi mới đọc có thế).
Khi người dịch đã không phải một người văn học, thì bản dịch muốn tốt nhất thiết phải có biên tập viên rất cứng tay. Mà làm biên tập viên ấy, nguyên tắc là phải hết sức tôn trọng người dịch. Nhưng mà phải cứng tay.
Nhị Linh 