Dạo này hay bị trách quá, bao nhiêu là người trách hic. Hôm trước bác nào bảo lâu lắm chẳng giới thiệu sách gì mới. Dà dà đây ạ:)
Cố mãi rồi cũng có: Gilles Deleuze, Nietzsche và triết học, nguyên tác Nietzsche et la philosophie, Nguyễn Thị Từ Huy dịch, Bùi Văn Nam Sơn hiệu đính và viết lời nói đầu, NXB Tri Thức, “Tủ sách tinh hoa”.
Thôi đi thẳng vào phần phê phán nhé. Hôm nay mới chỉ là những gì thuộc về paratext.
Cái bìa sách cần phải in lại. Nó gồm có các lỗi sau:
Bìa 4 có một cái mở ngoặc kép nhưng không có đóng lại.
Mép gấp 2: một chỗ viết sai Deleuze thành “Deuleuze”.
Bảng viết tắt viết sai Ecce Homo thành Ecce Hommo. À mà có lẽ nhóm thực hiện quyển sách không biết đã từng có bản dịch tiếng Việt quyển này. Cũng không rõ tại sao lại dịch Le Gai Savoir thành Khoa học vui tươi.
Thơ thẩn nhìn sang danh mục “Tủ sách tinh hoa tri thức thế giới”, thấy cũng viết sai luôn: Gilles viết thành Gille. Hì, mình cứ soi thế này nhiều bạn ghét lắm, nhưng mà tinh hoa thế giới ai lại sai thế, với cả bị ghét rồi ghét nữa cũng có làm sao:) Từ quyển đầu tiên của danh sách in năm 2005 (là quyển của… tôi hihi) đến nay 2010 đã có gần 30 quyển. Tức là chưa được một phần mười kế hoạch hồi đầu. Nói thế cũng chẳng để trách ai, to mồm một tí cũng chẳng sao, mà chính tôi cũng góp phần làm giảm tiến độ công trình này hic, nhưng dù nói thế nào tôi cũng không thích những người to mồm kêu gọi rồi chẳng làm được cái gì.
Quay lại bài giới thiệu của Bùi Văn Nam Sơn mang tên “Gilles Deleuze và việc tiếp nhận Nietzsche ở Pháp”. Bài này đã đăng trên Diễn Đàn nhưng tôi để tới khi có sách mới đọc.
Trang đầu tiên làm tôi khá ngỡ ngàng, đoạn này:
“cả một thế hệ những triết gia Pháp thường được sách báo gọi là “những triết gia mới” từ khoảng 1960 tới nay: thế hệ kế tiếp J.P.Sartre, hay đúng hơn, thế hệ sau Sartre. […] vô số những tên tuổi mà chỉ cần nêu một số tiêu biểu thôi cũng đã thấy choáng ngợp về sự đông đảo, phong phú: Jacques Attali, Roland Barthes, Jean Baudrillard, Pierre Bourdieu, Jacques Derrida, Michel Foucault, René Girard, André Glucksmann, George Bataille, Maurice Blanchot, André Gorz, Jacques Lacan, Michel Leiris, Claude Lévi-Strauss, Jean-Francois Lyotard, Edgar Morin, Michel Serres, Philippe Sollers, Alain Touraine, Paul Virilio…” (sic)
Lỗi nhỏ: Francois thiếu c cédille, và các bạn biên tập viên Tri Thức mãi không nhớ được là Georges Bataille chứ không phải George Bataille. Có nguyên tắc đấy, tên nữ thì là George không “s” (George Sand), nam thì có “s”, tên nguồn gốc nước ngoài thì không “s”, trừ những cái bất biến, như Hans-Georg Gadamer hay Giorgio de Chirico.
Tôi nghĩ là một nhà nghiên cứu triết học chuyên nghiệp không nên có một bản liệt kê như trên. Philippe Sollers rồi René Girard và Maurice Blanchot mà xếp luôn thành “triết gia” thì thật là dở.
Điều này rất kỳ lạ: BVNS in nghiêng cho vào ngoặc kép cụm “những triết gia mới” nên tôi phải hiểu ông đang muốn nói tới “nouvelle philosophie”. Thế nhưng trong cả danh sách ở trên, chỉ André Glucksmann là có thể được xếp vào “nouvelle philosophie”. Muốn tìm hiểu nhanh thì có thể vào đây. Trong đường link có nói rõ danh xưng “nouvelle philosophie” xuất hiện trong một chuyên đề của Nouvelles littéraires năm 1976, những người điển hình của “triết học mới” ngoài Glucksmann còn có Bernard-Henri Lévy (BHL) người mới gần đây mắc phải cú lừa rất buồn cười.
Nhưng cái này mới thực sự choáng: BVNS gọi rất nhiều người không sau Sartre là “sau Sartre”. Không hiểu BVNS có ý gì khác không, chứ Blanchot hay Lévi-Strauss đều cỡ tuổi Sartre, cách nhau một vài năm không ăn thua. Cả Michel Leiris và Georges Bataille đều lớn tuổi hơn Sartre rất nhiều, và đều thành danh, có tầm ảnh hưởng lớn trước Sartre rất nhiều. Về mặt triết học, phải sau 1945 Sartre mới bắt đầu thực sự có tên tuổi, chứ Leiris và Bataille thì đã từ trước đó. Nếu muốn kể đủ thì nhóm hai người này còn phải thêm một, là Roger Caillois. Lévi-Strauss có thể “sau” Sartre như thế nào khi La Pensée sauvage luôn được coi là để phản đối Sartre người cùng thời, một “đối thoại”, Leiris và Bataille có thể “sau” Sartre như thế nào khi Simulacre của Leiris và Histoire de l’oeil của Bataille đều đã in từ rất lâu, hơn cả chục năm, trước khi Buồn nôn của Sartre (khi ấy còn có tên khác, hình như là Melancholia) còn chưa kịp bị ném vào sọt rác nhà xuất bản Gallimard?
Chú thích đầu tiên của lời nói đầu dịch L’Entretien infini của Blanchot thành Việc làm bất tận; thế mà từ xưa tới nay tôi cứ nghĩ “entretien” này có nghĩa khác đấy.
Giở đến cuối xem một cái chú thích ở kết luận về “pataphysique”; rất có khả năng nhóm làm quyển sách này cũng chưa ai đọc một cái gì của Alfred Jarry, kể cả những thứ nổi danh như Ubu hay Le Surmâle.
Tôi dừng lại một lúc lâu ở mép gấp 1: từ “sens” được dịch thành “ý nghĩa”. Theo tôi dịch thế là không chuẩn. Trong tiếng Việt ý nghĩa nhiều khi không có nghĩa là nghĩa, nghĩa là nghĩa và ý nghĩa không có nghĩa như nhau. Tôi cố tình đặt một câu tù mù như vậy để… thôi không nói nữa.
+ Còn những gì “nhẹ đô hơn” thì hay là các bác đọc Đỗ Phấn đi: Đêm tiền sử và Kiến đi đằng kiến. Quyển tiểu thuyết của Đỗ Phấn đang vào chung khảo cuộc thi tiểu thuyết BV thì tôi chưa đọc, nhưng căn cứ vào Thể xác lưu lạc và Tiền định thì ban giám khảo chắc cũng chẳng phải lựa chọn nhiều:)
Nhị Linh 