Nhân nói chuyện này xọ chuyện kia, đề cập Phạm Công Thiện ngày sanh của rắn, tôi muốn lôi trở lại một văn bản ngày nay gần như tuyệt mệnh giang hồ, đúng số phận như tập thơ của Phạm Công Thiện, Ngày sanh của rắn bản in đầu (in số lượng hạn chế bên Pháp) gần như chưa ai nhìn thấy bao giờ.
Văn bản này (đúng ra là một bài viết cỡ 30 trang) mang tên Phê bình luận án tiến sĩ triết học của Nguyễn Văn Trung, không rõ viết và phát hành lần đầu năm nào nhưng được một nhóm phật tử Huế tái bản thành cuốn sách nhỏ in mùa hè năm 1973, ở “Lý do” đặt đầu sách có viết là không liên lạc được với tác giả nên cứ in ra như vậy.
[xin trân trọng cảm ơn bạn… và bạn… vì đã….; tôi đang tập viết lời đề tặng để nhỡ ra sau này dùng đến :d mấy từ khó nhất thì đã nghĩ ra xong xuôi, còn mấy từ dễ để trống bao giờ thích điền gì thì điền]
[bác gì đang cầm quyển Ý thức mới trả mau nhá, mà không được chơi trò rao bán MY BOOK nhá, it’s not that funny :d, quyển này có đoạn sấm ngôn 20, 30, 40, 50, 60… đọc lần đầu thấy hâm đơ bực mình lắm nhưng ngẫm nghĩ thì cũng thích và phải nhận là không phải không đúng; Phạm Công Thiện ngoài ngày sanh của rắn còn liên quan chặt chẽ tới các từ khóa sau: Vạn Hạnh, Phạm Hoàng, Phật giáo, Henry Miller, Heidegger, Nietzsche, Hố Thẳm, Bùng Vỡ, và cả… Nhất Hạnh, nhưng với Nhất Hạnh thì là dấu trừ nhé, Nói với tuổi hai mươi]
Bài viết của Phạm Công Thiện là một bản luận tội. Trớ trêu là Nguyễn Văn Trung cũng từng có một bản luận tội đanh thép đối với Phạm Quỳnh và tạp chí Nam Phong [có trích dẫn Nguyễn Văn Hoàn ở miền Bắc nhé, nhắc lại để các bác nhớ], sự việc Phạm Quỳnh đó nếu không nhầm thì cũng diễn ra ở Huế (Nguyễn Văn Trung tham gia một buổi hạch tội Phạm Quỳnh của sinh viên, sau này mới viết hai quyển Chủ đích Nam Phong và Trường hợp Phạm Quỳnh khi thời điểm tháng Tư 1975 đã cận kề).
Luận án tiến sĩ của Nguyễn Văn Trung bảo vệ tại Institut Supérieur de Philosophie, Đại học Louvain (trí thức Sài Gòn, nhất là ngành triết, và liên quan tới Công giáo, rất nhiều người xuất thân Louvain) tên là La Conception Bouddhique du Devenir, Nam Sơn sau này sẽ in năm 1962.
[đố các bác biết luận án tiến sĩ của Thanh Lãng tên là gì đấy hehe]
Phạm Công Thiện chỉ trích thậm tệ bảng sách tham khảo của luận án, rồi bắn ngay: “Nguyễn văn Trung là một người học vấn nông cạn lôi thôi, và bởi nông cạn lôi thôi cho nên trở thành nguy hiểm”.
Đặc biệt Phạm Công Thiện chê Nguyễn Văn Trung kém cỏi triết học Tây phương và mù tịt Phật giáo.
Hồi đó hẳn Phạm Công Thiện đã đọc Borges rồi, vì ngay đoạn mở đầu đã dùng đúng ý của Borges về tautology, mà Phạm Công Thiện gọi là “trùng phức”. Một đoạn sau thì Phạm Công Thiện nhắc tới mouvement circulaire, dịch là “sự vận hành vòng tròn”: hẳn Phạm Công Thiện cũng đã đọc các nhân vật chủ chốt của trường phái Genève, mà nhiều khả năng đã đọc cả Poulet và Starobinski.
Đoạn đầu Phạm Công Thiện đã nã đại bác: “Phủ nhận bài bác tư tưởng của Nguyễn văn Trung không phải là mục tiêu bài này, vì một lý do dễ hiểu là Nguyễn văn Trung không có tư tưởng mà chỉ có học vấn, sự học vấn của Nguyễn văn Trung có tính cách phá sản vì bị rơi vào sự nông cạn hớn hở của một niềm tin vào thế lực chồng chất của phạm vi nhận thức, tức là quái thai của sự trùng phức”.
Bài viết/quyển sách đưa ra nhiều luận điểm lắm, cũng nhiều câu hay có thể xít tê lắm :d nhưng tôi đặc biệt quan tâm đến đoạn “Kết luận”. Vài đoạn trong đó:
“Chưa bao giờ ngôn ngữ con người bị đổ vỡ như hiện nay. Tất cả những quyển sách của Nguyễn văn Trung viết đều được hướng dẫn bởi một ý định: rao truyền một ý thức hệ.”
“Từ lâu tôi không muốn nhắc đến tác phẩm của Nguyễn văn Trung; tôi muốn quên tên anh như quên một thói xấu trong chính đời mình. Đối với tôi, Nguyễn văn Trung không phải chỉ là tên anh, mà là tượng trưng cho sự nông cạn, nô lệ, phá sản của giới trí thức Việt Nam hiện nay. Tên ấy gợi lên sự học vấn lừng khừng, suy tư thiếu máu, cóp nhặt thiếu thông minh, kiêu ngạo ngu xuẩn, lưu manh nguy hiểm.
Tôi đã tàn bạo khi viết những dòng trên.
Phải tàn bạo.”
“Phê bình luận án Nguyễn văn Trung tức là phê bình cả sự nghiệp trí thức của Nguyễn văn Trung, mà phê bình Nguyễn văn Trung thì cũng có nghĩa phê bình luôn Trần Thái Đỉnh, Trần Hương Tử, Nguyễn Nam Châu, Hoàng Thái Linh và một trí thức khác ở Việt Nam.
[cho các bác không quen thuộc với các nhân vật giai đoạn này: Trần Hương Tử là bút danh của Trần Thái Đỉnh, còn Hoàng Thái Linh là bút danh Nguyễn Văn Trung thời kỳ đầu, khi hay viết cho tạp chí Sáng Tạo và tạp chí Thế kỷ XX]
Và phê bình họ cũng có nghĩa là phê bình luôn những ông thầy của họ là La Vallée Poussin, Dondeyne, Verneaux, A. Creson, R. Jolivet, P. Oltramare, Jean Wahl, Henri de Lubac, Charles Moeller, vân vân.
Khi tôi nói về họ tôi không phải đứng trên một ý thức hệ để đối lại với một ý thức hệ.
Tôi phá hủy tất cả mọi ý thức hệ.
Máu lửa đang bùng nổ ở Việt Nam; hàng ngàn anh em chúng ta đang gục chết mỗi ngày; những con chim non bay tán loạn đầy trời; các anh đã làm gì với những ý thức hệ của các anh? Trên Ngõ Về của Im lặng (aus dem Pfad des Schweigens), chúng ta đã nói nhau những gì?”
+ Sáng đọc bác QB chết cười: “Em ra đi nhan sắc đi, thế nên em đừng đi” :d
Nhị Linh 